چرا ارزش پول افغانی رو به افزایش است؟
طی چند روز گذشته، ارزش پول افغانی، رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و سقوط نرخ دالر و سایر ارزهای خارجی نسبت به آن، مورد توجه واقع شده است.
بر اساس آنچه که متخصصان علم اقتصاد می‌گویند، کاهش و افزایش ارزش پول ملی در هر کشوری، متاثر از چند عامل مهم است.
افزایش توان تولیدات داخلی، توانایی یک کشور در جذب سرمایه خارجی، تراز تجاری (وضعیت میزان صادرات نسبت به واردات)، هزینه های تولید، حجم نقدینگی، نرخ تورم، نرخ سود بانکی و چند مورد دیگر، از عوامل تاثیر گذار بر ارزش پول ملی هستند.
برخی گفته اند اخراج مهاجرین از پاکستان و ورود سرمایه های آنها، ارزش افغانی را بالا برده و برخی نیز قرارداد معدن غوریان را دلیل این مسأله دانسته اند
اما به نظر نمیرسد که این دو دیدگاه دقیق باشد.
چون خروج سرمایه افغانستانی ها از پاکستان قبل از هرچیز باید بر ارزش کلدار پاکستانی اثر منفی داشته باشد (ارزش این ارز را در برابر تمام ارزها از جمله دالر و یورو پایین بیاورد) حال آنکه چنین نشده است.
و قرارداد پنج و نیم میلیارد دالری معدن غوریان هم برای اثرگذاری بر ارزش پول ملی، نیازمند یک فرایند نسبتاً طولانی است و اثرگذاری سریع اینچنینی ندارد.
البته، کارشناسان معتقدند که ارزش پول ملی، ارتباط مستقیم با میزان عرضه و تقاضای دالر و سایر ارزهای مهم بین المللی در بازارهای مالی نیز دارد.
یعنی اگر تزریق دالر به بازار بیش از تقاضای بازار باشد، ارزش پول ملی افزایش می یابد .
به نظر می‌رسد که تزریق بیش از تقاضای بازار دالر (لیلام دالر) توسط بانک مرکزی طالبان، اصلی ترین دلیل افزایش ارزش پول ملی در هفته های گذشته باشد.
اینک این پرسش به صورت جدی مطرح می‌شود که با توجه به اینکه در وضعیت کنونی افغانستان، نه از تولید خبری هست تا تراز تجاری مثبت باشد و یا چرخه داخلی اقتصاد، حرکت قوی داشته باشد و نه سرمایه گذاری خارجی قابل توجهی انجام شده که اثر گذار باشد، پس این تزریق مداوم دالر به بازار در حجمی که تا این اندازه بر بازارهای مالی اثر بگذارد، از چه کانالی انجام می‌شود؟
تنها مسیر تامین نیازهای مالی اداره طالبان طی دو سال گذشته، کمک های نقدی پیدا و پنهان آمریکا به این گروه بوده است.
اکنون باید اندیشید که حجم ورودی این پولها به سیستم طالبان چقدر افزایش یافته که در رکود تولید، بیش از تقاضای بازار است و اینگونه بر ارزش افغانی اثر گذاشته است؟
زیاد شدن پول در دم و دستگاه طالبان، معمولا نوید دهنده خبرهای خوب نیست.
سید احمد موسوی مبلغ
